In de motie van 2019 werd gesteld dat Tilburg meer mensen op de fiets wilden krijgen; ook zij die niet de financiële ruimte hebben voor een nieuwe fiets. Het aanpakken van de mobiliteitsarmoede en de uitvoering van het Kinderfietsenplan van de ANWB werden voorgesteld om het doel van fietsend Tilburg te bewerkstelligen. Het college is aan de slag gegaan met deze voorstellen uit de motie uit 2019 en gaf hierop de volgende terugkoppeling:
De gemeente Tilburg heeft ZET opdracht gegeven om onderzoek te doen naar mobiliteitsarmoede, om daarmee een beter beeld te krijgen van de (omvang van de) problematiek. Het onderzoek – toegevoegd als bijlage bij deze brief - is gericht uitgevoerd in vijf gebieden (vier wijken en één dorp) die alle vijf hoog scoren op verschillende risicofactoren voor mobiliteitsarmoede, zoals armoede, werkloosheid, vergrijzing, migratieachtergrond. In totaal zijn er circa 350 enquêtes volledig ingevuld. Hiervan zijn er 200 fysiek afgenomen op drukbezochte locaties zoals supermarkten en wijkcentra, net voor de uitbraak van de coronapandemie. De overige 150 enquêtes zijn digitaal ingevuld.
Uit deze enquêtes blijkt dat voor 1 op de 5 respondenten het niet mobiel zijn effecten heeft op hun kwaliteit van leven. Oorzaken hiervan zijn: niet kunnen of durven fietsen, niet weten waar informatie over openbaar vervoer te vinden is, geen sociaal netwerk om op terug te vallen, een gebrek aan financiële middelen en vraagverlegenheid.
Naar aanleiding van deze conclusies heeft ZET aanbevelingen geformuleerd in twee categorieën: openbaar vervoer en fiets. De aanbevelingen voor het openbaar vervoer richten zich op het vergroten van de kennis en toegankelijkheid van vervoersmogelijkheden. De aanbevelingen voor de fiets richten zich op het vergroten van het fietsbezit, fietsvaardigheid en zelfredzaamheid bij fietsreparaties.
Op basis van de aanbevelingen van ZET starten wij met twee pilots: ouderen en mobiliteit en de fietswerkplaats Noord.
Ouderen en mobiliteit
Met deze pilot richten we ons op het verminderen van sociale uitsluiting bij ouderen. De pilot bestaat uit drie onderdelen:
De mobiliteitsmarkt: ouderen ervaren een digitaal kaartje als een drempel. Door het organiseren van een mobiliteitsmarkt kunnen ze kennis maken met de werking ervan. Dit doen we in samenwerking met Arriva en met het Reizigersoverleg Brabant. Op de mobiliteitsmarkt is ook aandacht voor andere mobiliteitsoplossingen voor senioren, zoals het verkeersveilig fietsen, de e-bike en het ANWB AutoMaatje.
Onderzoek binnen programma GOUD: Binnen het programma loopt een pilot leefbare wijken en dorpen waarin wordt onderzocht wat ouderen nodig hebben en belangrijk vinden aan een prettige en veilige leefomgeving. Een onderdeel daarvan is een enquête die wordt uitgezet onder 65+-ers. Hierin is de vraag opgenomen hoe men de bereikbaarheid van voorzieningen ervaart. Daarbij is onder andere aandacht voor fietspaden, verlichting, veiligheid en wordt gevraagd naar verbetermogelijkheden of het ontbreken van voorzieningen. Deze pilotaanpak, waarbij per gebied een netwerk van betrokken partijen en inwoners is samengesteld, wordt uitgerold over de hele stad.
Doortrappen: We onderzoeken de mogelijkheden om aan te haken bij het nationale programma ‘Doortrappen (www.doortrappen.nl). Hierbinnen valt een verzameling aan acties die er voor moeten zorgen dat ouderen veilig kunnen blijven fietsen. Daarvoor is ook een toolbox ontwikkeld.
Fietswerkplaats Noord
Armoede is een complex, meervoudig probleem waar fietsarmoede deel van uitmaakt. Iemand kan op meerdere manieren te maken hebben met fietsarmoede: niet kunnen fietsen, niet willen of durven fietsen, en geen geschikte of werkende fiets bezitten. Ondanks dat het verschil in fietsgebruik tussen mensen met een Nederlandse achtergrond en mensen met een migratieachtergrond kleiner wordt, is er een drempel aanwezig om de fiets als leefstijl te hanteren als het fietsen niet al met de paplepel is ingegoten. Ook de kosten voor de aanschaf of het herstellen van een fiets zijn voorbeelden die het fietsen belemmeren. Door middel van fietsinitiatieven is het mogelijk iedereen die wil fietsen, ook de kans te bieden om dit te doen.
De Fietswerkplaats Noord is een centrale plek waar diverse diensten en activiteiten samenkomen. De werkplaats is de fysieke locatie waar:
- fietsen kunnen worden ingeleverd, via het ANWB Kinderfietsenplan;
- fietsen in de sociale werkplaats worden gerepareerd;
- de gerepareerde fietsen aan kansarme kinderen, jongeren én volwassenen uit de wijk worden gegeven;
- fietsreparatiecursussen worden gegeven;
- wordt doorverwezen naar de fietslessen, om te leren fietsen en ook kennis van verkeersregels wordt aangeboden;
- wordt samengewerkt met de nabijgelegen basisscholen, die meedoen aan ‘Tilburg Veilig naar School’.
Voor het realiseren van de fietsenwerkplaats in Noord zijn we in gesprek met ContourdeTwern, die in Noord al een fietsenwerkplaats heeft en op twee andere locaties in de stad een fietsenwerkplaats wil starten. Als gemeente hebben we hier een verbindende rol in, zoals met het ANWB Kinderfietsenplanen bij het programma Tilburg Veilig naar School.
Vanuit de fietswerkplaats Noord wordt een scala aan activiteiten georganiseerd. Hierbij kan voor verschillende doelgroepen een aanbod worden ontwikkeld om de intergenerationele armoede en de gevolgen die dit heeft op sociaal en economisch vlak te doorbreken. Via de kinderen komen namelijk de gezinnen in beeld, die zich momenteel buiten het gezichtsveld van ContourdeTwern of de gemeente bevinden.
ANWB Kinderfietsenplan
De gemeente Tilburg is een van de steden die meedoet met de landelijke pilot van het ANWB Kinderfietsenplan. In Tilburg zijn diverse partijen inmiddels betrokken bij dit plan. Zij staan ook achter de ambitie: ieder kind een fiets waar hij of zij trots op is.
Stichting Leergeld verstrekt fietsen aan (vooral) oudste leerlingen op basisscholen en heeft hierover afspraken met La Poubelle. De AFAC is toeleverancier van fietsen. Ook Quiet verstrekt fietsen onder hun members en heeft vanwege de grote vraag naar fietsen en het belang om mobiel te zijn al eerder de samenwerking opgezocht met Beter Stokhasselt, La Poubelle, Stichting Leergeld, de AFAC en de gemeente.
De huidige vorm vraagt echter om een doorontwikkeling om tot een vorm te komen die voor de langere termijn duurzaam te continueren is. Daarom hebben we Mobycon de opdracht gegeven om met bovengenoemde partijen te komen tot een (ontwikkel)plan van aanpak. We willen deze organisaties én de ANWB namelijk met elkaar verbinden om het geheel naar een hoger niveau te brengen. Hierbij is er ook een relatie met de pilot Fietswerkplaats Noord. Afgelopen maand heeft hierover al overleg plaatsgevonden met alle partners.
Vanaf begin maart roept de ANWB iedereen op die een fiets in de schuur heeft staat om deze te doneren. We zijn van plan om hierop aan te haken in de communicatie.
Wij zijn trots dat de gemeente enthousiast aan de slag is gegaan met het opzetten van de mobiliteitspilot en meewerkt aan het ANWB kinderfietsenplan. Zo kunnen we binnenkort zeggen; Heel Tilburg Fiets!
