Je gelooft het niet, maar gsm is alweer ouderwets. Het nieuwe umts-netwerk wordt door de providers driftig 'uitgerold'; overal worden nieuwe masten geplaatst en worden umts-zenders bij bestaande (gsm)masten gehangen. Tilburgers zijn ongerust want ze vrezen dat het gevaarlijk is/kan zijn voor hun gezondheid. Wetenschappers spreken elkaar tegen over het wél of níet schadelijk zijn van umts-straling. Lastige materie voor een Tilburgs GroenLinks raadslid…
Essentieel bij umts is dus dat op dit moment niet duidelijk is òf umts op lange termijn schadelijk is. Dat wisten we vroeger ook niet van asbest of van tabak. Uiterste terughoudendheid en een voorzorgsprincipe lijken dus op zijn plaats. Maar tegelijkertijd wil ook iedere Tilburger de allernieuwste mobiele telefoon in z'n zak hebben...
Ongerustheid
Ongerustheid over (gevaar voor) gezondheid is een merkwaardig fenomeen. Zonder enige moeite begeven mensen zich dagelijks in risicovolle omstandigheden. Autorijden, roken, harde muziek, sporten, leven… Bepalende factoren voor ongerustheid zijn onder andere vrijwilligheid, beheersbaarheid, voordelen en aandacht in de media. Als mensen er zèlf voor (kunnen) kiezen, ze het idee hebben dat ze zelf kunnen 'sturen', de kranten niet bol staan van verontrustende berichten etc., zijn mensen minder ongerust.
Probleem bij umts is dat die vrijwilligheid er niet is. Je kunt er wel zelf voor kiezen géén draadloze dect-telefoon te hebben (meer straling dan umts), maar je kunt slecht kiezen om te verhuizen als er overal in de wereld (dus ook in Tilburg) umts-masten staan.
Gemeente heeft helaas nauwelijks sturingsmiddelen
Gevolg is dat mensen zich verzetten tegen umts. En zolang je niet weet dat het niet schadelijk is, is dat ook begrijpelijk. Ernstig probleem is dat de gemeente echter nauwelijks sturingsinstrumenten in handen heeft. Er zijn wetten die simpelweg de gemeenten verplichten te 'gedogen' dat er kabels in de grond gelegd worden door telecom-bedrijven. Als de gemeente weigert wordt ze binnen een week door de rechter teruggefloten.
Masten onder de 5 meter (zoals op gebouwen) zijn vergunningsvrij. De gemeente heeft géén juridische middelen om ze tegen te houden. Alleen voor masten hoger dan 5 meter is een bouwvergunning nodig. Voor de mast zèlf wel te verstaan, niet voor de umts-zender. En als er al een mast staat, kan de gemeente op dit moment op geen enkele wijze voorkomen dat een provider daar umts in hangt.
GroenLinks is terughoudend over umts
GroenLinks is uiterst terughoudend als het over umts gaat. Tilburgers voelen terecht dat umts hen -door de landelijke VVD en CDA- opgedrongen wordt. CDA milieu-staatsecretaris van Geel zegt dat hij weet dat het niet gevaarlijk is en dat gemeentes gewoon hun mond moeten houden, moeten luisteren en gewoon volop umts moeten toestaan. Gemeentes zijn instrumenten uit handen geslagen.
Toch komt het Tilburgse college van B&W in januari met een umts-beleid. Ondanks dat is er op het eind van het jaar nog een extra raadsdebat over geweest. Daarin heeft een unanieme raad nogmaals enkele kaders neergezet. Al eerder was afgesproken dat het logisch is te proberen umts-zenders zo ver mogelijk van 'gevoelige' plekken te houden. Bij plaatsing van de mast in de Reit heeft KPN zich niet aan de afspraken gehouden en dus gaan we binnen de wettelijke mogelijkheden proberen die mast weg te krijgen.
Gemeente moet meer te zeggen krijgen
Maar veel belangrijker is dat we als gemeente meer te zeggen krijgen over wel of niet umts. Nu zijn we met handen en voeten gebonden aan wetten en convenanten. Daarom heeft GroenLinks Tilburg een motie ingediend die unaniem (op 1 stem na) is aangenomen door de raad. Het college moet nu aan de slag om die dwingende convenanten open te breken zodat we Tilburgers zèlf kunnen gaan laten beslissen of we wél of géén umts in Tilburg willen.
Dan ontstaat dus een situatie waarin de gemeente zèlf daadwerkelijk umts-beleid kan ontwikkelen. Dan is er dus meer vrijwilligheid, beheersbaarheid. Gezien het feit dat de gehele gemeenteraad èn het college van B&W terughoudend zijn inzake umts, zal dat de Tilburgers ook meer vertrouwen geven dan bijvoorbeeld een KPN die de afspraken schendt.
Ook kunnen we dán nadenken (nu zou het een fopspeen zijn) over of we een vorm van volksraadpleging wenselijk vinden. Als Tilburgers er t.z.t. voor kiezen geen umts te willen, moeten ze tegelijkertijd ook wél beseffen dat ze dan niet meer kunnen bellen. Want gsm heeft zijn langste tijd wel gehad…
Meer weten? Reageren?
Paulus Oerlemans
paulusoerlemans@groenlinkstilburg.nl